Trong một hệ thống máy tính, quạt nguồn tuy nhỏ nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc làm mát và duy trì tuổi thọ cho bộ nguồn – bộ phận chịu trách nhiệm cung cấp năng lượng cho toàn bộ linh kiện. Nếu quạt nguồn hoạt động không ổn định hoặc ngừng quay, không chỉ làm tăng nhiệt độ trong nguồn mà còn có thể dẫn đến cháy nổ, hỏng hóc các thành phần bên trong máy tính. Vậy làm thế nào để kiểm tra nhanh tình trạng của quạt nguồn? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách phát hiện và kiểm tra quạt nguồn đang chạy ổn định hay không, ngay cả khi bạn không phải là người am hiểu sâu về kỹ thuật.
Tại sao cần kiểm tra quạt nguồn định kỳ?
Quạt nguồn không chỉ giúp tản nhiệt cho bản thân bộ nguồn mà còn hỗ trợ lưu thông không khí trong toàn bộ thùng máy. Theo thời gian sử dụng, quạt có thể bị:
-
Bám bụi làm giảm hiệu suất quay
-
Khô dầu, phát ra tiếng kêu lạ
-
Mòn trục, rung lắc, hoạt động không ổn định
-
Hỏng hẳn, ngừng quay nhưng máy vẫn chạy bình thường (rất nguy hiểm)
Nếu không kiểm tra định kỳ, bạn có thể bỏ lỡ các dấu hiệu hỏng hóc và chỉ phát hiện khi bộ nguồn quá nóng hoặc đã bị hư hoàn toàn.
Các dấu hiệu cho thấy quạt nguồn đang gặp vấn đề
Âm thanh lạ phát ra từ phía sau máy
Tiếng rít nhẹ, tiếng gõ lạch cạch, hay âm thanh rồ rồ to dần theo thời gian đều là dấu hiệu cho thấy quạt đang gặp trục trặc.
Máy nóng bất thường dù không chạy nặng
Khi quạt không quay hoặc quay yếu, nhiệt lượng không được tản đi khiến vỏ case và bộ nguồn nóng hơn bình thường.
Không thấy luồng gió thổi ra từ phía sau nguồn
Bật máy và đưa tay ra phía sau nơi quạt nguồn thổi ra gió. Nếu không cảm nhận được luồng khí nóng nhẹ, có thể quạt đã ngừng hoạt động.
Máy hay tắt ngang, reset, hoặc khởi động chập chờn
Nguồn quá nóng sẽ tự kích hoạt cơ chế bảo vệ, khiến máy tắt đột ngột để tránh cháy nổ. Đây là biểu hiện nguy hiểm cần kiểm tra ngay.
Hướng dẫn cách kiểm tra nhanh quạt nguồn còn ổn định hay không
Quan sát trực tiếp quạt khi máy đang hoạt động
Cách đơn giản nhất là tháo nắp hông case (nếu quạt lộ ra mặt trong), bật máy lên và quan sát:
-
Quạt có quay đều hay không?
-
Có bị rung lắc, lắc ngang, đảo trục không?
-
Có bị bó cứng rồi tự quay lại sau vài giây không?
Nếu quạt quay không đều, ngập ngừng, có thể trục đã bị mòn hoặc kẹt bụi.
Dùng đèn pin hoặc que nhỏ thử luồng gió
Không nên dùng tay chạm trực tiếp vào quạt đang quay. Thay vào đó:
-
Bật máy, đưa một tờ giấy mỏng hoặc bút nhỏ ra phía sau lưới thông gió của nguồn
-
Nếu tờ giấy không dao động hoặc chỉ lay nhẹ, quạt có thể đang quay yếu
Nghe kỹ âm thanh khi khởi động máy
Quạt nguồn sẽ quay mạnh nhất khi bạn vừa bật máy. Nếu trong vài giây đầu tiên bạn không nghe thấy tiếng gió hoặc tiếng rít nhẹ thì có khả năng quạt đã bị hỏng hoặc khô dầu.
Thử xoay quạt bằng tay khi đã ngắt điện
Sau khi tắt máy và rút hẳn dây nguồn:
-
Dùng tay xoay nhẹ cánh quạt xem có trơn tru hay không
-
Nếu cảm giác nặng, kẹt hoặc kêu rít, thì trục đã bị mòn hoặc khô
Cách này rất hiệu quả để đánh giá cơ bản tình trạng cơ khí của quạt mà không cần tháo nguồn.
Những lỗi thường gặp làm quạt nguồn hoạt động kém
Bụi bẩn tích tụ lâu ngày
Bụi bám ở trục quay và cánh quạt làm tăng ma sát, giảm tốc độ quay và dễ gây khô dầu, phát sinh tiếng ồn.
Khô dầu ở trục quạt
Khi dầu bôi trơn bay hơi hoặc khô, trục sẽ mài vào bạc đạn, sinh nhiệt và tiếng rít. Lâu ngày có thể khiến quạt cháy cuộn dây.
Mạch điều khiển tốc độ bị lỗi
Một số nguồn có quạt tự động điều chỉnh tốc độ theo nhiệt độ. Nếu cảm biến hoặc mạch điều khiển hỏng, quạt sẽ quay sai tốc độ hoặc ngừng quay.
Tuổi thọ quạt đã hết
Thông thường quạt nguồn có tuổi thọ từ 3 – 5 năm tùy theo điều kiện sử dụng. Sau thời gian này, khả năng hoạt động ổn định giảm dần và cần thay thế.
Cách bảo dưỡng quạt nguồn để sử dụng bền lâu
Vệ sinh định kỳ mỗi 3 – 6 tháng
Sử dụng chổi mềm, máy hút bụi mini hoặc khí nén để làm sạch bụi quanh quạt. Không xịt nước hoặc dung dịch tẩy rửa lên quạt.
Tra dầu cho trục quay nếu quạt có khe tra dầu
Một số quạt có thể mở nắp nhỏ phía sau để tra thêm dầu bôi trơn. Sử dụng dầu máy khâu hoặc dầu chuyên dụng cho thiết bị điện tử.
-
Không dùng dầu ăn, mỡ bôi trơn thông thường
-
Chỉ nên tra 1 – 2 giọt nhỏ, tránh làm tràn
Không để máy hoạt động trong môi trường ẩm thấp
Ẩm thấp dễ khiến linh kiện oxy hóa, cánh quạt bị dính bụi ẩm lâu ngày làm mất cân bằng quay.
Đảm bảo luồng gió thông thoáng trong case
Nếu quạt nguồn bị “ngạt” do case bít kín hoặc các dây chằng chịt chắn đường gió, sẽ khiến nhiệt tăng nhanh và quạt hoạt động quá tải.
Khi nào nên thay mới quạt nguồn?
-
Quạt không quay dù đã vệ sinh và tra dầu
-
Phát ra tiếng ồn lớn dù quay vẫn đều
-
Quạt quay rất chậm, máy hay nóng hoặc tắt ngang
-
Tuổi thọ đã quá 5 năm, linh kiện xuống cấp
Nếu nguồn máy tính của bạn là loại rời (modular), có thể thay quạt riêng. Nhưng với các nguồn liền mạch, việc tháo lắp có thể làm mất bảo hành và không an toàn. Khi đó, thay toàn bộ bộ nguồn là lựa chọn tốt hơn.
Kiểm tra tình trạng hoạt động của quạt nguồn là một việc làm đơn giản nhưng rất quan trọng để giữ máy tính chạy ổn định, tránh sự cố quá nhiệt, cháy nổ và kéo dài tuổi thọ của bộ nguồn. Với một vài bước kiểm tra cơ bản tại nhà, bạn có thể dễ dàng phát hiện các dấu hiệu bất thường và kịp thời xử lý trước khi sự cố nghiêm trọng xảy ra.
Tuy nhiên, nếu bạn không chắc chắn về thao tác hoặc muốn được hỗ trợ kiểm tra, vệ sinh, thay quạt chuyên nghiệp thì việc tìm đến cua hang sua may tinh Da Nang uy tín như Sky Computer sẽ là lựa chọn hợp lý. Đội ngũ kỹ thuật tại đây có kinh nghiệm xử lý các vấn đề liên quan đến nguồn, quạt và đảm bảo sự an toàn cho toàn bộ hệ thống máy tính của bạn.
Xem thêm:
